Besmet door Bezette Stad

Paul van Ostaijen  is ongetwijfeld het personage die bij elke Nederlandstalige persoon bekend zou moeten zijn. Waarom? Omdat hij als geen ander, in staat was om het geschreven woord zo te sturen dat het een bepaalde lijn tussen de lezer en de tekst overschreed. Spelen met de vorm, originele en zelfs ongebruikelijke schrijfstijl garandeert de ontvanger lange uren aan de interpretatie en de analyse en leidt daardoor ook tot reflecties.

In die tijd was de hele wereld in een crisis ondergedompeld, en dus kunst ermee. In zo'n toestand heeft men veel emoties, vaak erg sterk en onbegrijpelijk. Ondanks de oorlog en het overweldigende ellende vond Paul van Ostaijen inspiratie in deze situatie. Ongelooflijke kracht en motivatie gecombineerd met gevoeligheid, creëerden een explosief mengsel, het was een ongelooflijk productieve tijd voor hem.

 

"Als je de taal heel goed kent dan kan wel iemand een dichter zijn" - Matthijs de Ridder

Paul van Ostaijen is een expressionistische dichter. Hij is naar het eind van de eerste Wereldoorlog naar Duitsland gevlucht en kwam naar Berlijn. Tijdens de eerste Wereldoorlog wordt hij beroemd bij een kleine aantal mensen die betrokken waren in de Vlaamse beweging. Paul van Ostaijen leefde in een Europa waar de mensen naar nieuwe kunst streefden. En zijn werk Music Hall was een nieuwe vorm van kunst; het was een nieuwe verschijnsel in de kunst want het rijmde helemaal niet.

Paul van Ostaijen was een heel flexibel kunstenaar, hij is beïnvloed door jazz, Charlie Chaplin en alternatieve kunsten. Hij volgde de moderne gebeurtenis in de kunstwereld. Gedichten van Paul van Ostaijen lijken op kindergedichten (vanwege de vorm en rijmen) voor de eerste aanblik. Bovendien was hij door Duitsland en Frankrijk beïnvloed. In Duitsland door het humanitaire expressionisme en in Frankrijk door meerdere invloeden, bijvoorbeeld door moderne katholieken en de fantasievolle manier.

Er zijn drie gedichten van de bundel “Bezette stad”, die op een conventionele manier kunnen gelezen worden. De gedichten van Ostaijen zijn hun eigen interpretatie van de (toenmalige) wereldbeeld.

Wij kunnen het duidelijk zien dat het gedicht Bezette stad als „Besmette stad” geactualiseerd kan worden.

Tijdens de eerste wereldoorlog wisten de mensen niet wat de volgende dag meebrengen, ze wisten niet of ze zal leven of doden. In de tijd van corona kunnen we het gevoel van paranoia voelen. We weten niet of we besmet of gezond zal zijn, die namelijk onze leven kan kosten.

Het projekt Besmette stad laat het ons duidelijk zien dat er wel parallellen zijn met de tijd van Paul van Ostaijen en onze huidige wereld.

Het is fascinerend hoe dit unieke idee achter Bezette stad zelfs in ons heden terug te vinden is. Isolement en doelloosheid - mentaal en fysiek gevangen zijn in de stad die je niet kunt verlaten. Onzeker voelen over je toekomst en niet weten wat er daarna zal gebeuren. En er is altijd iemand of iets boven je dat je lot bepaalt. De bundel “Bezette Stad” is een sterk voorbeeld dat laat zien hoe tijdloos kunst kan zijn. Een verzameling gedichten die zo authentiek en onderscheidend is, kan tegelijkertijd zo persoonlijk aanvoelen. Het was zinvol voor ons vanwege verschillende redenen. Bezette stad heeft onze kijk op kunst aanzienlijk veranderd en onze horizon verbreed. De chaotische toestand van Antwerpen in oorlogstijd kan om verschillende redenen herkenbaar zijn.

Het moet geen oorlog zijn om de wereld tot stand te komen. Zoals de wereld kwam tot stand in de eerste wereldoorlog, komt ook onze gedigitaliseerde wereld tot stand. In die tijd is het gevaar onzichtbaar in tegenstelling tot de Eerste Wereldoorlog. Het is de eerste uitdaging van de gedigitalisserde wereld. We zijn aan een wijdingspunt. Het is wel mogelijk dat de coronatijd een nieuwe Paul van Ostaijen kan produceren. Dat zal de tijd uitwijzen.